जग 2020 मधील मानसिक स्वास्थ्य लक्ष्याला गाठण्यात अयशस्वी – डब्ल्यूएचओ

नवी दिल्ली,

कोरोना महामारीच्या दरम्यान मानसिक आरोग्य सहाय्यतेच्या वाढत्या आवश्यकताना समोर आणले असून जग 2020 च्या अधिकांश मानसिक स्वास्थ्य लक्ष्या पासून दूर राहिले आणि लोकांना त्यांच्या जरुरी मानसिक आरोग्य सेवांना प्रदान करण्यात अयशस्वी राहिल्याचे मत जागतीक आरोग्य संघटना (डब्ल्यूएचओ) ने मांडले आहे.

डब्ल्यूएचओचा अहवाल शुक्रवारी प्रसिध्द करण्यात आला. 10 ऑक्टोबरला जागतीक मानसिक स्वास्थ्य दिवसाच्या आधी मानसिक आरोग्य अ‍ॅटलस अहवालामध्ये 171 देशांच्या डेटाला सामिल केले आहे. यातून माहिती पडते की मागील वर्षामध्ये मानसिक स्वास्थ्यावर लक्ष दिल्यानंतरही अजून पर्यंत गुणवत्तापूर्ण मानसिक सेवांमध्ये मोठया प्रमाणात वाढ झालेली नाही जी गरजांनुरुप आहे.

2020 मध्ये डब्ल्यूएचओच्या 194 सदस्य देशांपैकी फक्त 51 टक्क्यांनी सांगितले की त्यांचे मानसिक स्वास्थ्य धोरण किंवा योजना आंतरराष्ट्रीय आणि क्षेत्रीय मानवाधिकार उपकरणांंच्या अनुरुप होते जे लक्ष्य 80 टक्क्यांपेक्षा कमी आहे. फक्त 52 टक्के देशांनी मानसिक स्वास्थ्य संवर्धन आणि रोकथाम कार्यक्रमाशी संबंधीत लक्ष्याना पूर्ण केले तरीही हे 80 टक्के लक्ष्यांच्या खूप खाली आहे.

प्रत्येक तीन वर्षाला एकदा प्रसिध्द करण्यात येणार्‍या ताज्या अहवालामध्ये सांगण्यात आले की आत्महत्येच्या दरामध्ये 10 टक्क्यांची कमी एकमेव लक्ष्य होते. परंतु तरीही फक्त 35 टक्के देशांकडे एक स्टँड अलोन रोकथाम रणनीती, धोरण आणि योजना होती.

डब्ल्यूएचओचे महानिदेशक डॉ.ट्रेडोस अदनोम घेब्येयिससनी म्हटले की हे खूप चिंताजनक आहे की मानसिक स्वास्थ्य सेवांची स्पष्ट आणि वाढत्या आवश्यकतानंतरही चांगल्या इराद्यातून गुंतवणुकीने पूर्ण केले जाऊ शकत नाही.

ते म्हणाले की आम्हांला या वेक अप कॉलवर लक्ष दिले पाहिजे आणि मानसिक स्वास्थ्यामध्ये गुंतवणुकीच्या संधीवर गती आणली पाहिजे कारण मानसिक स्वास्थ्याच्या विना कोणतेही स्वास्थ्य चांगले राहणार नाही.

दुसरीकडे मानसिक स्वास्थ्य धोरण, योजना आणि कायद्याला स्वीकारण्यामध्ये सतत प्रगती पाहिला मिळत आहे. मात्र मानसिक स्वास्थ्यावर खर्च करण्यात आलेल्या सरकारी आरोग्य बजटची टक्केवारी अजूनही जवळपास दोन टक्केच आहे आणि फक्त 25 टक्के देश प्राथमिक देखभालमध्ये मानसिक स्वास्थ्याच्या एकीकरणामध्ये सर्व मानदंडाना पूर्ण करत आहेत.

2020 मध्ये जवळपास 80 टक्के देशानी राष्ट्रीय स्वास्थ्य विमा किंवा प्रतिपूर्ती योजनांमध्ये अनेक मानसिक स्वास्थ्य स्थितीना सामिल केले आहे.