अफगाणिस्तानात 83 अब्ज अमेरिकी डॉलर खर्चाचा तालिबानला मिळाला फायदा

वॉशिंग्टन

20 वर्षात 83 अब्ज डॉलर्स खर्च करुन प्रशिक्षित अफगाण सुरक्षा दल तालिबानसमोर इतक्या लवकर शरणागती पत्करतील याची क्वचितच कोणी कल्पना केली असेल. बर्‍याच प्रकरणांमध्ये अफगाण सुरक्षा दलांकडून एकही गोळी झाडली गेली नाही. अशा परिस्थितीत, प्रश्न उद्भवतो की अमेरिकेच्या या प्रचंड गुंतवणुकीचा लाभ कोणाला मिळाला, याचे उत्तर तालिबान आहे.

तालिबानने अफगाणिस्तानात केवळ राजकीय सत्ता काबीज केली नाही, तर त्यांनी अमेरिकेकडून शस्त्रे, दारूगोळा, हेलिकॉप्टर इत्यादी ताब्यात घेतले आहे. तालिबानसाठी सर्वात मोठा फायदा तेव्हा झाला जेव्हा त्यांनी प्रांतीय राजधानी आणि लष्करी तळांवर आश्चर्यकारक वेगाने कब्जा केल्यानंतर लढाऊ विमानांचा वापर केला. एका आठवड्यात त्यांनी काबूलवरही ताबा मिळवला.

एका अमेरिकन अधिकार्‍याने सोमवारी दुजोरा दिला की अमेरिकेने अफगाणिस्तानला पुरवलेला मोठ्या प्रमाणावरील शस्त्रस्त्रे अचानक तालिबानकडे पोहचली. या अधिकार्‍याने नाव न छापण्याच्या अटीवर सांगितले, की या विषयावर सार्वजनिकपणे चर्चा करण्यास परवानगी नाही.

ठपैसा तुमची इच्छाशक्ती आणि नेतृत्व विकत घेऊ शकत नाही‘

संरक्षण सचिव लॉयड आ‘स्टिनचे मुख्य प्रवक्ते जॉन किर्बी यांनी सोमवारी सांगितले, ‘तुम्ही पैशाने इच्छाशक्ती विकत घेऊ शकत नाही.‘ तुम्ही नेतृत्व विकत घेऊ शकत नाही. जॉर्ज डब्ल्यू बुश आणि ओबामा प्रशासनाच्या काळात अफगाण युद्धाची रणनीती निर्देशित करण्यात मदत करणारे निवृत्त सैन्य लेफ्टनंट जनरल डौग लुटे म्हणाले की, अफगाण सैन्याला जे सापडले ते मूर्त संसाधनांमध्ये होते. परंतु, त्यांच्याकडे महत्त्वपूर्ण अमूर्त गोष्टींचा अभाव होता.

2001 मध्ये अफगाणिस्तानातील युद्धाचे साक्षीदार असलेले ख्रिस मिलर म्हणाले, ‘जर आपण कारवाईचा उपाय म्हणून आशेचा वापर केला नसता तर… आम्हाला समजले असते की अमेरिकन सैन्याने तातडीने माघार घेतल्याने अफगाणिस्तानच्या राष्ट्रीय सैन्यात संकेत गेला की त्यांना सोडण्यात आले आहे. राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या कार्यकाळाच्या अखेरीस मिलर हे कार्यवाह संरक्षण सचिवही होते.

आर्मी वॉर कॉलेजच्या सेंटर फॉर स्ट्रॅटेजिक स्टडीजमधील प्राध्यापकाने 2015 मध्ये मागील युद्धांच्या लष्करी अपयशांमधून शिकलेल्या धड्यांविषयी लिहिले. त्यांनी त्यांच्या पुस्तकाचे उपशीर्षक ठेवले होते, ‘अफगाणिस्तान राष्ट्रीय सुरक्षा दल का टिकणार नाही.‘

अफगाण सैन्य तयार करण्याचा प्रयत्न पूर्णपणे अमेरिकन उदारतेवर अवलंबून होता. इतकचं काय पेंटागॉनने अफगाण सैनिकांचे पगारही दिले आहेत. कधीकधी हे पैसे आणि इंधनाची अनगिनत रक्कम भ-ष्ट अधिकारी आणि सरकारी निरीक्षकांकडून ढापली गेली. हे अधिकारी डेटामध्ये सैनिकांची उपस्थिती दाखवून येणारे डॉलर्स त्यांच्या खिशात टाकत असत.